البته این مشکل فقط گریبان استان‌های غربی و یا جنوبی غربی کشور را نگرفته است، بلکه مردم تهران هم طعم تلخ ریزگردها را چشیده‌اند و برای چند روزی با مردم استان‌های جنوب و غرب همدرد شده‌اند.
این مشکل شاید در ابتدا مقطعی به‌نظر می‌آمد، اما گویا گرد‌وغبارهای عربی جزئی از طبیعت کشور شده‌اند و به‌نظر می‌رسد که این مهمان ناخوانده سال‌های سال باید در ایران بماند و هزینه‌های سنگینی را به ملت ایران تحمیل کند. ریزگردها فقط دشمن بیماران تنفسی نیستند، بلکه افراد سالم هم از آسیب آنها در امان نخواهند بود. از سوی دیگر آب و هوا و محیط‌زیست کشور به همراه همه جاندارانی که در مناطق جنوب و غرب کشور و حتی در نیمه شمالی ایران زندگی می‌کنند، تحت تأثیر گردوغبار آسیب می‌بینند.
ورود گرد و غبار در آخرین روزهای سال گذشته مناطق غرب و جنوب غرب کشور را تحت‌تاثیر قرار داد و در مواردی منجر به تعطیلی مدرسه‌ها و اداره‌های دولتی شد. در روزهای ابتدایی سال‌جاری نیز گرد وغبار استان‌های غربی کشور را در برگرفت. گفته می‌شود ورود موج جدیدی از گرد و غبار در روزهای گذشته شرایط غبار آلودی را بر استان‌های مرزی در غرب و جنوب غرب کشور تحمیل کرده است، به طوری که غلظت گرد و غبار در آبادن به 6 برابر حد مجاز و خرم آباد به 10 برابر حد مجاز رسیده است.
رئیس کل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان با بیان اینکه ورود جبهه جدید در ساعات اولیه روز دوشنبه هفته گذشته میانگین حداکثری غبار در خرم آباد را به 1551 میکرو گرم بر مترمکعب رسانده می‌گوید: این درحالی است که حد مجاز آن در سطح استان 150 میکرو گرم بر متر مکعب است. به گفته علی‌رحیم کاکاوند این مقدار در پایان هفته گذشته به 400 میکرو‌گرم بر متر مکعب معادل 7/2 برابر حد استاندارد رسید. در شرایطی که 3 هفته از سال جدید نمی گذرد.
استان لرستان بیش از 10 روز را در ابتدای سال در شرایط غبار آلود سپری کرده است. علی‌رحیم کاکاوند رئیس کل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان،در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که برای حل مشکل ریزگردهای غرب کشور تمهیداتی را اندیشیده‌ایم، از جمله آنکه با رایزنی‌های لازم و امضای تفاهم‌نامه‌ای با اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت
(Iucn ) درصدد جذب اعتبارات لازم از سوی این نهاد هستیم. گفت و گو با کاکاوند را می خوانید:
- در روزهای اخیر موج جدیدی از گردوغبار منطقه غرب کشور خصوصا لرستان را در برگرفته است، این پدیده از چه زمانی آغاز و هوای استان الان در چه شرایطی است؟
پدیده گرد و غبار از روزهای ابتدایی سال گریبان شهر‌های مختلف استان را گرفت، به‌گونه‌ای که در روز هفتم فروردین بیشترین سطح آلودگی را در شهرستان پلدختر در جنوب غرب استان شاهد بودیم که میزان آن 4500 میکرو گرم بر مترمکعب یعنی 30 برابر حد مجاز بود. ضمن آنکه موج تازه‌ای از ریز گرد‌های عربی در اولین ساعات دوشنبه هفته گذشته شهرستان خرم‌آباد را در برگرفت که میزان آن 1551 میکرو گرم بر مترمکعب و 34/10 برابر حد مجاز بود.
آیا منشأ این ریزگردها همچنان بیابان‌های کشورهای عربی است یا آنکه دلایل و منشأ دیگری دارد.
دقیقا منشأ این گرد و غبارها، بیابان‌های غربی است. وجود بیابان‌های وسیع در غرب که از شرق دریای مدیترانه تا دریای سیاه در شمال و دریای احمر در جنوب را فرا می‌گیرد، کانون عظیمی برای تولید گرد و غبار ایجاد کرده است. همین موضوع باعث شده 90 درصد گرد و غبار موجود منشأ خارجی داشته باشد.
رعایت نکردن الزامات و قوانین زیست‌محیطی در میلیون‌ها هکتار بیابانی که شامل شرق سوریه، اردن، شمال عربستان، کل کشور عراق و بخش‌هایی از کویت و کشورهای حوزه خلیج‌فارس می‌شود، مشکلات عدیده‌ای را برای کشور ما به‌خصوص در مرزهای غربی ایجاد کرده است. ساخت سد‌های متعدد در مسیر 2 رود دجله و فرات که از 3 کشور ترکیه، سوریه و عراق می گذرد و بهره برداری‌های غیر اصولی از منابع آبی، افزایش بیابان‌زایی را در این کشورها در پی داشته است.
همچنین زهکشی تالاب‌ها و مرغزار‌ها باعث تبدیل آنها به دیم‌زار شده است. البته وجود بیابان‌هایی در استان‌های ایلام و خوزستان باعث شده 10 درصد از غبارها منشأ داخلی داشته باشند که در این‌باره با پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست کارهایی با هدف مالش پاشی به خصوص در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی در آبادان در دست اجراست.
- با توجه به اینکه سال‌هاست کشور و به‌خصوص مردم غرب کشور از این موضوع رنج می‌برند آیا برنامه‌ای در استان و حتی کشور برای بهبود شرایط در نظر گرفته شده است؟
براساس مصوبات هیات وزیران اقداماتی برای کنترل ریزگردها در سطح کشوری و منطقه ای در دست انجام است. اما با توجه به وسعت بیابان‌های موجود، در کوتاه مدت کار چندانی صورت نخواهد گرفت، بنابراین به دنبال انجام کارهایی ساختاری برای حل مشکل هستیم تا از این طریق بتوانیم در دهه آینده آنها را کنترل کنیم. برای همین با رایزنی‌های لازم و امضای تفاهم‌نامه‌ای با اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (iucn ) درصدد جذب اعتبارات لازم از سوی این نهاد هستیم.
- این اعتبارات در کدام بخش‌ها هزینه خواهد شد؟
این اعتبارات در دو بخش راهکار‌های مکانیکی که شامل مالش پاشی است و بیولوژیکی که شامل کاشت درختان است صرف خواهد شد. اما واقعیت این است که سبک بودن ریزگردها باعث می‌شود این ذرات بعد از جدا شدن از سطح تروپوسفر تا 12 کیلومتر امکان حرکت عمودی داشته باشد. بنابراین اقدامات باید در کانون آلودگی‌ها و به شکلی ساختاری و زیر‌بنایی اجرایی شود.
